Wat is een eerstelijnszone?
Eerstelijnszones zijn opgericht om de samenwerking tussen lokale overheden, zorgaanbieders en de persoon met zorg- en ondersteuningsnood te faciliteren en te ondersteunen. In Vlaanderen en Brussel zijn er 60 eerstelijnszones. Een eerstelijnszone is een gebied van 75.000 tot 125.000 inwoners, en omvat 1 of meerdere gemeenten.
Het doel? Een effectieve en kwaliteitsvolle eerste lijn waar de burger centraal staat en die toegankelijk is voor iedereen. De eerstelijnszorg werd de afgelopen jaren grondig hervormd. De eerstelijnszones vormen de basis van deze hervorming.
Wil je weten in welke eerstelijnszone jij woont of werkt? Surf naar eerstelijnszone.be
Wat is een zorgraad?
Een zorgraad is de door het eerstelijnsdecreet opgerichte structuur die binnen zijn werkgebied (de eerstelijnszone) werkt aan de organisatie van de eerstelijnszorg en de ondersteuning van de eerstelijnszorgaanbieders.
Een zorgraad heeft de juridische vorm van een privaatrechtelijke vereniging met rechtspersoonlijkheid die rechtstreeks noch onrechtstreeks enig vermogensvoordeel mag uitkeren of bezorgen behalve voor het belangeloze doel dat in de statuten bepaald is. In de praktijk zijn zorgraden dus VZW’s met een bestuursorgaan en een algemene vergadering.
Download hier de lijst van contactgegevens zorgraden.
De zorgraden zijn opgericht op 1 juli 2020. In zeer korte tijd namen ze hun rol en plaats op in de eerste lijn. Dit door flexibel in te spelen op de noden uit hun zone. Tijdens de Covid-19 crisis kregen ze er heel wat opdrachten bij. Dankzij het multidisciplinaire karakter van de zorgraad, slagen ze erin snel mensen samen te brengen en afspraken te maken.
Ze worden daarbij ondersteund door VIVEL met vormingen en activiteiten uitwerkt op basis van hun noden en behoeften.
De zorgraden hebben een ruim aantal basisopdrachten. Daarnaast kunnen optionele opdrachten aan hen worden toegekend inspelend op de lokale kennis en contacten in de eerstelijnszone. Ook tijdens de COVID-19 pandemie voeren zij een aantal belangrijke opdrachten uit: klik hier voor meer informatie.
De zorgraden werken op 4 deeldomeinen:
1. Op het niveau van de persoon met een zorg- en ondersteuningsnood en zijn zorgteam
- Aanbieden van ondersteuning bij de coördinatie van complexe en chronische zorg
- Zorgen voor interdisciplinaire samenwerking
- De personen met een zorg- en ondersteuningsnood en informele zorgaanbieders ( = mantelzorgers en vrijwilligers) betrekken als volwaardige partner in de zorg
2. Op het niveau van de buurten en wijken in de eerstelijnszone: zorgen voor informele en buurtgerichte zorg door
- Ondersteuning van het lokaal sociaal beleid (afstemming van de lokale sociale hulp- en dienstverlening)
- Ondersteuning van het Geïntegreerd Breed Onthaal
- Samenwerking tussen formele en informele zorgaanbieders stimuleren
3. Op het niveau van de eerstelijnszone:
- Zorgen voor een goede analyse van vraag en aanbod en voorstellen uitwerken voor een betere afstemming ( = ‘populatiemanagement’)
- De zorgaanbieders helpen zich beter te organiseren
- Vorming aanbieden
- Het klachtenbeleid ondersteunen
- Digitale gegevensverwerking en een actuele sociale kaart stimuleren
- Signalen oppikken en oplossingen voorstellen
4. Op regionaal en Vlaams niveau
- Overleggen met de regionale zorgplatformen over het zorgaanbod
- Medewerking verlenen aan het Vlaamse kwaliteitsbeleid
- Meewerken aan de realisatie van de gezondheids- en welzijnsdoelstellingen
Zorgraad cruciale rol in bestrijding COVID-19
De zorgraden, met hun netwerk van zorg-, welzijnsactoren en lokale besturen, spelen een belangrijk rol in het beheersen van COVID-19. Preventie, ondersteuning, contactopsporing en brononderzoek zijn hierbij cruciaal. Het Agentschap Zorg en Gezondheid. schreef een leidraad ‘Beheersen van COVID-19 heropflakkering’ voor de zorgraden.
Vaccinatiestrategie burger
Bij de vaccinatiestrategie krijgen de zorgraden eveneens een belangrijke rol en dit in nauw overleg met de lokale besturen. Samen staan ze voor de opdracht om vaccinatiecentra te installeren, rekening houdend met de lokale mogelijkheden. Daar waar lokale besturen een belangrijke logistieke opdracht krijgen, zorgen zorgraden via hun netwerk voor de nodige medische en farmaceutische ondersteuning. Hiervoor doen zij een beroep op de zorgaanbieders uit de eerste lijn. Daarnaast heeft de zorgraad de belangrijke opdracht om, samen met de logo’s, in te zetten op sensibilisering van de bevolking rond vaccinatie. Hierbij blijven ze specifiek aandacht hebben voor moeilijk te bereiken groepen en verenigen ze expertise en kennis om deze groepen aan te spreken en op maat informatie te geven omtrent vaccinatie
Opdracht 2 en 3 zijn minstens even belangrijk als opdracht 1, juist omdat de zorgraden de lokale context van bepaalde bevolkingsgroepen, wijken, buurten … kennen en hen kunnen blijven sensibiliseren en motiveren.
3 prioritaire opdrachten voor de zorgraden
- Beheersen van uitbraken
- Solidariseren van het aanbod en preventie van uitbraken
- Sensibiliseren van de populatie en zorgaanbieders – draagvlak voor contactonderzoek vergroten
Voor deze opdrachten heeft iedere zorgraad een COVID-19-team opgericht, met daarin een teamleider en medische experten.