In samenwerking met SAM lanceert VIVEL een e-learning om sociaal werk breder bekend te maken bij zorgraden en zorg- en welzijnsprofessionals. Deze e-learning is gratis toegankelijk op de VIVEL Academie (OPGELET: om de cursus te volgen, dien je in te loggen. Heb je nog geen account voor VIVEL Academie? Klik dan op ‘Registreren’.). Deze kwam tot stand met input en feedback van een klankbordgroep en de stuurgroep Sterk Sociaal Werk. We willen hiermee inzetten op een meer sociale benadering van de eerste lijn.
Maar wat is dit nu precies en hoe kan de e-learning hier toe bijdragen? VIVEL en SAM gingen in gesprek met Koen Hermans, voorzitter van het Vlaams Platform Sterk Sociaal Werk dat sociaal werk wil ondersteunen en versterken en Marlies De Clerck, stafmedewerker VIVEL.
Interview – We streven naar ‘een meer sociale benadering van gezondheid en welzijn op de eerste lijn’. Kan je kort toelichten wat dit betekent?
Koen Hermans: “Voor ik toelicht wat het betekent, geef ik graag mee dat we pleiten voor een meer sociale benadering van de eerste lijn en niet voor het afbouwen van andere benaderingen zoals bv. een zorgbenadering. Het is een én én verhaal. In de sociale benadering zijn drie componenten belangrijk en die hangen samen met taken die sociaal werkers opnemen:
1.Structurele determinanten
Diverse studies hebben aangetoond dat de focus op gedrag en genetica alleen niet voldoende is. Het is ook essentieel om de sociale omstandigheden waarin mensen leven in overweging te nemen. Dit wordt erkend als de structurele determinanten van gezondheid.
2.Zich verbonden voelen
We stellen vast dat mensen die zich verbonden voelen (sense of belonging), zich ook beter voelen. Je hebt het gevoel dat je erbij hoort, hoe je dit gevoel krijgt is afhankelijk van persoon tot persoon.
3.Underserved populations
We spreken in sociaal werk heel vaak over onderbescherming. Het feit dat mensen geen toegang hebben tot de diensten waar ze eigenlijk toegang toe moeten hebben. Er bestaat een neiging om de verantwoordelijkheid bij het individu te leggen. Echter, een sociale benadering erkent ook dat als mensen er niet in slagen toegang te krijgen, er een noodzaak is om onze organisatiestructuren op een andere manier vorm te geven.
Als we het hebben over de eerstelijnszorg, is het belangrijk om te kijken naar welke partners en organisaties nodig zijn om op alle drie de aspecten in te spelen. Het vormen van partnerschappen met actoren en organisaties die zich richten op deze pijlers is essentieel.
Welzijn en zorg worden vaak verbonden onder de vlag van geïntegreerde zorg om deze samenwerking te bevorderen. Internationaal zijn er tal van studies uitgevoerd om de bijdrage van sociaal werk aan geïntegreerde zorg te onderbouwen.
Het is wetenschappelijk aangetoond dat het betrekken van sociaal werk in al zijn diversiteit bijdraagt aan een betere werking van de gezondheidszorg. Gezondheidszorg vereist vaak snelle besluitvorming, terwijl sociaal werk eerder geneigd is tot een trajectgerichte aanpak en het nemen van de tijd om het proces te doorlopen. Deze verschillen in aanpak kunnen spanningen veroorzaken, maar het verbinden van beide sectoren is van belang.
In initiatieven zoals zorgraden, eerstelijnszones en zorgzame buurten wordt gezocht naar toenadering tussen zorg en welzijn, met als doel gelijkwaardigheid tussen beide benaderingen te bevorderen. Dit vereist openheid en tijd van beide kanten om elkaar te leren kennen en om geïntegreerde teamwerkingen mogelijk te maken. Het afbreken van muren tussen zorg en welzijn en het toelaten van fricties tussen beide sectoren zijn essentiële stappen in de juiste richting.”
Hoe kan een e-learning als deze bijdragen aan deze sociale benadering?
Koen Hermans:: “Deze e-learning moet in beide richtingen werken. Enerzijds streven we ernaar om de sociale benadering helder te maken aan alle zorg- en welzijnsprofessionals. Zodat deze zo toegankelijk mogelijk wordt.
Anderzijds moedigen we sociaal werkers aan om hun eigen concepten te presenteren en niet alleen te vertrouwen op de zorgbenadering. We gaan er soms te veel vanuit dat als we dezelfde taal spreken, dat we verschillen “wegmoffelen”. Ik ben er niet van overtuigd dat het bedenken van één term voor alles dit gaat oplossen. De expertise, visie en kennis die erachter zit om andere termen te gebruiken is belangrijk. De e-learning ondersteunt sociaal werkers bij het vinden van hun eigen stem en taal.”
Wat was jouw rol in het proces van de e-learning?
Koen Hermans:: “Als voorzitter van Sterk Sociaal Werk was ik betrokken bij het hele traject van de e-learning, dat voortkwam uit een voortraject dat werd opgevolgd door de stuurgroep Sterk Sociaal Werk. In 2018 hebben we een actieplan voor vijf jaar opgesteld. Dit plan werd voorbereid met input van verschillende stakeholders. Samenwerking tussen welzijn en gezondheid was één van de prioriteiten was. Hieruit is de e-learning voortgekomen. Mijn rol was om vanuit mijn expertise en kennis van het voortraject bij te dragen aan deze ontwikkelingen.”
Marlies De Clerck: “We bouwden inderdaad verder op een voortraject “Sterk Sociaal Werk op de Eerste lijn”, gecoördineerd door het intermutualistisch overleg, dat 6 focusgroepen organiseerde met verschillende zorgraden. Hieruit bleek dat sociaal werk vaak gereduceerd wordt tot administratief sociaal werk en dat er geen zicht was op wat sociaal werk allemaal kan betekenen in de eerste lijn. Vanuit VIVEL en SAM hebben we beslist om de handen in elkaar te slaan en handvaten te vertalen naar een concrete e-learning. Belangrijk voor ons, was om in de e-learning veel casussen en voorbeelden uit de praktijk te integreren, om zo de verscheidenheid en opportuniteiten van sociaal werk in de eerste lijn te laten zien.”
Waarom is een samenwerking tussen VIVEL en SAM belangrijk?
Koen Hermans:: “De noodzaak gaat verder dan alleen deze e-learning. Met VIVEL dat zich meer richt op de zorgbenadering en SAM die meer gericht is op de sociale benadering, ontstaat er een complementariteit die van belang is. Het bevorderen van samenwerking tussen zorg en welzijn vereist een dynamische interactie tussen VIVEL en SAM, vooral via gezamenlijke opleidingsinitiatieven.
Vandaag de dag denken we steeds meer in termen van netwerken en samenwerking, waarbij specialisatie en coördinatie van groot belang zijn. De eigen expertise wordt ontwikkeld binnen de basisorganisatie, maar de kracht ligt in het aangaan van samenwerkingsverbanden. Als netwerkorganisatie kan VIVEL profiteren van de expertise van sociaal werk en de sociale benadering van SAM. Dit pleit voor een verdere samenwerking in de toekomst.”
Marlies De Clerck vult aan: “Vanuit VIVEL laten we zorg en welzijn naar elkaar toegroeien, een samenwerking met SAM vzw om sociaal werk in al haar aspecten op de kaart te zetten in de eerste lijn, is een voorbeeld van hoe we dit doen. We deden dit uiteraard niet alleen. Als netwerk- en expertiseorganisaties deden SAM en VIVEL beroep op een klankbordgroep en de stuurgroep Sterk Sociaal Werk om de inhoud van de e-learning nog sterker te maken. Het Departement Zorg, VVSG, diensten maatschappelijk werk van de ziekenfondsen, CAW, Recht-Op vzw, een persoon met zorg- en ondersteuningsnood uit een zorgraad, academici, de Ambrassade,… gaven allemaal feedback. We zijn dan ook trots op dit resultaat!”
Opgelet: accreditatie voor artsen is voorzien, voor apothekers is ze aangevraagd.
Contact
Vragen over een bepaald topic? Vul onderstaand formulier in en contaceer ons.
