Eén jaar vernieuwde conventie psychologische zorg in de eerste lijn: inzichten uit het dashboard

De vernieuwde conventie loopt nu bijna een jaar. Om de uitrol en impact op te volgen, werd een publiek dashboard ontwikkeld met relevante cijfers. Wat leren we hieruit? We gaan in gesprek met Andreas De Bleser Atlas Coördinator & data-analist bij IMA & Sarah Morsink Celhoofd Federale coördinatie hervormingen in de geestelijke gezondheidszorg.

Wat biedt het dashboard?

Andreas: alle cijfers zijn gebaseerd op facturatiegegevens binnen deze conventie. De data is beschikbaar voor heel België, per gewest en per specifiek netwerk van geestelijke gezondheidszorg. Concreet geeft het dashboard inzicht in:

• Patiëntenpopulatie: Wie maakt gebruik van de conventie? Wat zijn hun kenmerken?
• Psychologische zorg: Welke verstrekkingen worden het meest gebruikt?
• Zorgverstrekkers: Hoeveel professionals zijn actief en hoe is het aanbod regionaal verdeeld?
• Investeringen en uitgaven: Wat zijn de kosten en terugbetalingen binnen de conventie?

De gegevens zijn beschikbaar over een periode van vier jaar, met maandelijkse updates op basis van afgesloten boekhoudmaanden. Daarnaast biedt het dashboard uitgebreide filtermogelijkheden. Bijvoorbeeld: je kan inzoomen op specifieke leeftijdscategorieën, types prestaties of bepaalde periodes. Uiteraard wordt rekening gehouden met privacy- en gegevensbeschermingswetgeving.

Wat zijn de eerste resultaten na een jaar?

Andreas: Sinds de start van de vernieuwde conventie op 1 april 2024 zijn meer dan 250.000 patiënten behandeld. Het aantal patiënten met een actieve referentieperiode blijft maandelijks toenemen. In totaal vonden al meer dan 1,3 miljoen sessies plaats. Voor 45% van deze sessies werd geen remgeld gevraagd, en waar dat wel het geval was, bleef de kostprijs beperkt (max. €11 per sessie). Ook zijn inmiddels meer dan 5.500 zorgverstrekkers actief binnen deze conventie.
Kortom: de uitrol verloopt vlot en blijft groeien. Er zijn daarbij ook heel wat zaken (inzet en werk geleverd door de netwerken GGZ en eerstelijnspsychologen) die niet terug te vinden zijn in de cijfers en waar we ook aandacht voor moeten hebben.

Sarah: We merken dat zowel burgers als verwijzers het aanbod steeds beter leren kennen, wat leidt tot een toenemend bereik. Mensen delen hun positieve ervaringen, en nationale campagnes zoals Spreek erover helpen de conventie stevig op de kaart te zetten. Via vindplaatsgericht werken verlagen we de drempel voor burgers, wat de impact en het bereik van de conventie vergroot. Binnen de geestelijke gezondheidszorg kan dit een echte gamechanger zijn. We zien dat bij een juiste indicatiestelling een beperkt aantal sessies vaak volstaat om patiënten weer op weg te helpen.

Wat zijn verbeterkansen en uitdagingen?

Andreas: De conventie slaagt erin om laagdrempelige en toegankelijke eerstelijnspsychologische zorg aan te bieden, met bijzondere aandacht voor de meest kwetsbaren. Dit blijkt uit de cijfers: 25% van de patiënten heeft een statuut van verhoogde tegemoetkoming, tegenover 20% in de algemene bevolking.

Ook jongeren vinden vlot hun weg: een vierde van de patiënten is jonger dan 19 jaar. Toch blijven 65-plussers ondervertegenwoordigd, wat een aandachtspunt blijft. Om nog meer kwetsbare groepen te bereiken, kan sterker worden ingezet op vindplaatsgericht werken, gemeenschapsgerichte interventies en groepsaanbod.

Sarah: Kwetsbaarheid kent vele vormen en kan de toegang tot geestelijke gezondheidszorg bemoeilijken. Het is positief dat we steeds meer kinderen en jongeren bereiken, maar ouderen blijven ondervertegenwoordigd. Nochtans blijkt uit de cijfers dat de nood hoog is: bijna 20% van de 65-plussers gebruikt antidepressiva, tegenover 13,5% in de algemene bevolking. Eerstelijnspsychologische interventies kunnen hier een waardevol alternatief bieden.

De zorgnood in de eerste lijn is groot. Groepsaanbod biedt een snelle en efficiënte instap, maar vraagt nog een mentaliteitsverandering bij burgers, verwijzers en verstrekkers.

Samenwerking met andere beroepsgroepen is een essentieel onderdeel van de conventie. Er ontstaan waardevolle multidisciplinaire samenwerkingen, wat de zorgkwaliteit verhoogt. Een belangrijke toevoeging in de nieuwe conventie is de ondersteuning van andere eerstelijnsactoren door geconventioneerde verstrekkers. Huisartsen, onderwijsinstellingen en OverKop-huizen maken hier al gebruik van, maar ook andere eerstelijnsprofessionals kunnen beroep doen op deze ondersteuning. Dit blijft momenteel onderbelicht en wordt de komende periode versterkt.

Door verder in te zetten op samenwerking en laagdrempelige zorg kunnen we meer mensen de juiste ondersteuning bieden.

Wil je tenslotte nog iets meegeven?

Sarah: We roepen eerstelijnsprofessionals op om samen te werken met lokale coördinatoren en netwerken geestelijke gezondheidszorg. Wil je eerstelijnspsychologen beter betrekken in je praktijk? Meer weten over groepsaanbod of co-consultaties? Je lokale netwerk kan je hierbij ondersteunen. We willen zoveel mogelijk mensen bereiken, ongeacht leeftijd of achtergrond. Door expertise te delen en samen te werken, zorgen we ervoor dat meer mensen de juiste hulp krijgen.

Meer informatie en het dashboard zijn te vinden op de website van VIVEL (themapagina) en de website van het RIZIV.